Basisonderwijs Tijdvakken en Lesbrieven
Tijdvakken:
1 JAGERS, BOEREN EN ROMEINEN
5000 v.Chr. tot 500 na Chr. Prehistorie en Oudheid
2 RIDDERS EN MONNIKEN
500 tot 1000 De vroege middeleeuwen
3 STEDEN EN STATEN
1000 tot 1500 Hoge en late middeleeuwen
4 Hervormers en regenten
1500 tot 1700 Hervormers en regenten
5 PRUIKEN EN REVOLUTIES
1700 tot 1800 Verval en Verlichting
6 BURGERS EN STOOMMACHINES
1800 tot 1900 Industrialisatie en handel
7 MOEILIJKE TIJDEN
1900 tot 1950 De wereldoorlogen
8 GROEI EN WELZIJN
1950 tot nu Televisie en computers
Lesbrieven:
De schat van de Abdij in Rijnsburg
Lerarenhandleiding bij het erfgoedproject voor groep 5, 6 en 7 Waar gaat dit project over? Het mysterie van de verdwenen schat De leerlingen maken kennis met Jorik, een middeleeuwse jongen...
lezen
lesbrief: Romeinse sporen speuren.
Waar gaat dit project over? Romeinse sporen speuren. Forten, huizen en graven in de gemeente Katwijk. Lerarenhandleiding bij het Cultureel Erfgoedproject voor groep 5, 6 en 7 Een dag uit...
lezen
lesbrief: Oorlogssporen
Waar gaat dit project over? Oorlogssporen gaat over een aantal belangrijke lokale gebeurtenissen in de gemeente Katwijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het project maakt de leerlingen zich ervan bewust dat...
lezen
1 JAGERS, BOEREN EN ROMEINEN
5000 v.Chr. tot 500 na Chr. Prehistorie en Oudheid Na de ijstijd ontstonden er door een samenspel van wind en water strandwallen. Dit werd de basis voor de latere duinen....
lezen
1a Droge voeten in de ijzertijd
Bewoning op de strandwallen De Rijnmond was het gebied tussen het tegenwoordige Valkenburg, Noordwijk en Katwijk, waar de rivier de Rijn verschillende waterlopen vormde die in zee...
lezen
1b Knooppunt in een wereldrijk
De Romeinse tijd. Het gebied van wat nu de gemeente Katwijk is lag in de meest noordwestelijke hoek van het Romeinse rijk op het Europese vasteland. Het was een knooppunt...
lezen 2 RIDDERS EN MONIKEN
500 tot 1000 De vroege middeleeuwen Veel bewoners waren er gedurende deze eeuwen niet in de Oude Rijnmond. Toch worden er af en toe sporen van bewoning uit het begin...
lezen
2a Strijd om de Rijnmond
Friezen, Franken en Noormannen Toen de Romeinen vertrokken, verdwenen ook de Cananefaten, de Germaanse stam die leefde in het Rijnmondgebied. Het werd er stil en pas een paar...
lezen
2b Grote Haviksstijger
Handel in de in de vroege middeleeuwen Toen de mensen meer gingen verbouwen en maken dan ze voor hun levensonderhoud nodig hadden, gingen ze handel drijven en goederen vervoeren. Omdat...
lezen
2c Rinasburg
Rijnsburg, vroege middeleeuwen 550-1100 Na de Romeinse tijd raakte het gebied van de monding van de Rijn ontvolkt. Grote overstromingen van de rivieren verjoegen de bevolking, die zich terugtrok op...
lezen
2d Willibrord, een pelgrim van overzee
Hoe het christendom naar de Rijnmond werd gebracht. Als je verpleeghuis de Wilbert aan de Overrijn in Katwijk aan den Rijn binnenkomt, staat daar het beeld van Willibrord ...
lezen
2e Adelijke dames in het klooster
De abdij van Rijnsburg Hoewel er voor onze jaartelling al mensen in het gebied van Rijnsburg woonden, was er pas in de 6e eeuw sprake van een kleine nederzetting. Het...
lezen
2f De Mart
De Mart, oudste paardenmarkt van Nederland Al in de Romeinse tijd werden in Valkenburg paarden verhandeld. Door de eeuwen heen is de jaarlijkse paardenmarkt een hoogtepunt in het leven van...
lezen
3 STEDEN EN STATEN
1000 tot 1500 Hoge en late middeleeuwen Rond de tiende eeuw kwam er een vorm van bestuur. Dit was het zogenoemde leenstelsel, waarbinnen de Duitse keizer een centrale rol had....
lezen
3a Mallegat
De afwatering van Rijnland Vanaf de veertiende eeuw kreeg het Rijnland steeds meer wateroverlast. Het Hoogheemraadschap Rijnland besloot daarom de afwatering te verbeteren door bij Katwijk een afwateringskanaal aan te...
lezen
3b Heren van Katwijk en Valkenburg
De Adel In 1957 liet de baron zijn naam officieel wijzigen in Van Wassenaer van Catwijck. Altijd ondertekende hij met een kort maar krachtig: Wassenaer Catwijck. Op het kruispunt van...
lezen
3c De Hof van Valkenburg, Luttige Geest
Het hofstelsel In het Frankische rijk bestond het hofstelsel. Een landgoed of domein werd georganiseerd rond een hof. Daaromheen lagen de boerderijen van de horige boeren. Horigen waren verplicht om...
lezen
3d Een dorp in de zee
De middeleeuwen In de vroege middeleeuwen werd vanuit Katwijk aan den Rijn op zee gevist. Door verzanding van de monding van de Rijn werd het nodig om...
lezen
4 HERVORMERS EN REGENTEN
1500 tot 1700 Hervormers en regenten Vanaf 1500 ontwikkelde het graafschap Holland zich tot een gebied waar handel, industrie en cultuur tot grote bloei kwamen. Ook vonden er grote veranderingen...
lezen
4a Opstand, tachtigjarige oorlog
OPSTAND Af en toe kwamen groepjes mensen naar het landgoed van Huize Toornvliet. De jonkvrouwe had dan een prediker gevraagd om een hagepreek te houden. Sinds 1546 volgde zij namelijk...
lezen
4b Paradijsvogels
Afwijkende meningen in het tolerante Rijnsburg. Bijzondere, eigenzinnige of kleurrijke mensen worden wel eens “paradijsvogels” genoemd. In Rijnsburg heeft in de zeventiende eeuw een aantal van zulke mensen gewoond. Artikel...
lezen
5 PRUIKEN EN REVOLUTIES
1700 tot 1800 Verval en Verlichting In de achttiende eeuw nam de betekenis van de Republiek als machtige natie geleidelijk af, al speelde Amsterdam als centrum van de handel nog...
lezen
5a Rijnsburgse uien
Tuinbouw Hoe het begon Vanaf de eerste bewoning in onze streken bewerkten de boeren kleine akkers. De geteelde gewassen vormden het voedsel voor de eigen gemeenschap. Het menu bestond in...
lezen
5b De bomschuit
Vissen vanaf het strand Vanaf de twaalfde eeuw werd er in Vlaanderen beroepsmatig gevist. Daarvandaan breidde de visserij zich uit naar het noorden, naar het deltagebied van de Rijn en...
lezen
6 BURGERS EN STOOMMACHINES
1800 tot 1900 Industrialisatie en handel In de negentiende eeuw brak de industrialisatie pas goed door. Dit houdt in dat de samenleving voor zijn inkomen steeds meer afhankelijk werd van...
lezen
6a Een burgemeester met een pannenfabriek
Kalk-, steen- en pannenfabrieken langs de Rijn In Valkenburg, aan de Rijn waar nu het Boonrak is, heeft heel lang een dakpannenbakkerij gestaan. Al op een kaart uit 1627 is...
lezen
6b Bloemen uit Rijnsburg
Tuinbouw Door de eeuwen heen hebben mensen gehouden van de schoonheid van bloemen en planten. Al in de tijd van Karel de Grote werd in onze streken voor het eerst...
lezen
6c Loggers en kotters
Vissen op motorkracht De bomschuit voldoet niet meer In 1866 bracht een Scheveningse reder, dat is een eigenaar is van een of meer schepen, de eerste logger in de vaart....
lezen
6d Schilderen van de lucht
Een kunstenaarskolonie in Katwijk In de negentiende eeuw trokken kunstschilders naar dorpen die nog niet door de moderne tijd waren aangetast. Zo kwam men ook in Katwijk terecht. Niet alleen...
lezen
6e Zee, zon en frisse lucht
Kuuroord Katwijk In de 19e eeuw was in de landen om ons heen baden in zee, in zogenaamde kuuroorden, al een tijd gebruikelijk. Artsen raadden het aan, omdat het goed...
lezen
6f Van Wurf tot badplaats
Recreatie en Toerisme in Katwijk Wie op een mooie zomerse dag over de Boulevard van Katwijk loopt en ziet hoe de mensen genieten van zon, strand en zee kan zich...
lezen
6g We mosse ruifele
Het Katwijkse dialect Onder het Katwijks verstaan we het dialect van Katwijk aan Zee. Een dialect is een taal die in een bepaalde streek of stad gesproken wordt. Het...
lezen
6h Streekmode
Klederdracht in Katwijk aan Zee, Katwijk Binnen, Rijnsburg en Valkenburg Klederdracht is het dragen van kleding in een dorpsgemeenschap of streek, die anders is dan de heersende mode. Toch wordt...
lezen
6i Het Heerenschool
Katwijk aan den Rijn, een rooms-katholieke enclave in de Oude Rijnmond Een katholieke dorpskern In Katwijk aan den Rijn is al eeuwen lang een deel van de bevolking rooms-katholiek. Een verklaring...
lezen
7 MOEILIJKE TIJDEN
1900 tot 1950 De wereldoorlogen De eerste helft van de twintigste eeuw was in de hele wereld een periode van grote politieke onzekerheid. Dit leidde in twee wereldoorlogen tot grote...
lezen
7a De Verpleging
Zorg voor elkaar Inleiding Eeuwen lang zorgden mensen voor elkaar door middel van liefdadigheid en familie- en burenhulp. Aan het begin van de negentiende eeuw besefte men dat dit soort...
lezen
7b De Rooie buurt
Sociale woningbouw Slechte woonomstandigheden Tot het begin van de 20e eeuw waren de woonomstandigheden van de Nederlandse arbeiders vaak heel slecht. De huizen waren klein, donker en slecht gebouwd. Vaak...
lezen
7c De Blauwe tram
Vervoer Wat zou de gemeente Katwijk zijn zonder goede verbindingswegen met het omringende land, zoals de N206? Ooit was dat anders: Leiden werd door onverharde wegen met omliggende plaatsen verbonden....
lezen
7d De strijd om Valkenburg
De meidagen van 1940 In de strijd van Duitsland tegen Frankrijk en Engeland stelde Nederland zich neutraal op (koos geen partij), maar het lag wel in de weg. De Duitsers...
lezen
7e De tweede wereld oorlog in Rijnsburg
De Tweede Wereldoorlog in Rijnsburg Op maandagochtend 1 september 1941 kwam de Duitse Grüne Polizei in overvalwagens naar Rijnsburg en arresteerde als vergeldingmaatregel dertig jonge mannen. Nu was het voor...
lezen
7f De tweede wereld oorlog in Katwijk
De ATLANTIKWALL Het afbreken van veel gebouwen, het feit dat inwoners hun huizen en Katwijk moesten verlaten en de aanleg van de Atlantikwall waren dramatische gebeurtenissen voor de mensen die...
lezen
8 GROEI EN WELZIJN
GROEI EN WELZIJN 1950 tot nu Televisie en computers Na de bevrijding in 1945 moest de oorlogsschade worden hersteld. In Valkenburg werd daar tijdens de bezetting al mee begonnen. De...
lezen
8a Samen sterk
De belangrijkste reden om gemeenten opnieuw in te delen is het versterken van het gemeentebestuur. Opnieuw indelen van gemeenten vindt al sinds de negentiende eeuw plaats. Sinds de jaren zeventig...
lezen
8b Van Vliegkamp naar Vliegveld
Hoe het begon Naar aanleiding van de dreigende politieke situatie in Duitsland besloot de regering in 1936 om de Vesting Holland extra te beschermen met vliegvelden. Vesting Holland was de...
lezen