7f De tweede wereld oorlog in Katwijk

Terug naar venster

De ATLANTIKWALL
Het afbreken van veel gebouwen, het feit dat inwoners hun huizen en Katwijk moesten verlaten en de aanleg van de Atlantikwall waren dramatische gebeurtenissen voor de mensen die dit persoonlijk hebben ondervonden.
De Atlantikwall was een verdedigingslinie van de Duitse bezetter, en bedoeld om  aanvallen vanuit zee te verhinderen.

Evacuatie
Het begon met een brief van de burgemeester, die op 23 april 1942 bij ongeveer 110 gezinnen aan de Katwijkse Boulevard werd bezorgd.
Daarin werd  meegedeeld, dat zij op heel korte termijn de opdracht zouden krijgen om binnen vierentwintig uur hun woning te ontruimen.
Het ging hierbij om in totaal 400 mensen. Binnen enkele dagen moesten zij hun inboedel weghalen en een andere woning zien te vinden.
Hoewel de burgemeester had geschreven dat zij binnen de gemeente zouden kunnen blijven wonen, betekende de ontruiming van de Boulevard voor veel mensen toch verhuizing naar andere plaatsen in het land.
De Boulevardbewoners vormden de voorhoede van uiteindelijk meer dan vijfduizend mensen (een kwart van de bevolking), die tijdens de oorlog Katwijk moesten verlaten.
Een deel van hen, vooral de ouderen, kwam in het oosten van het land terecht en ontsnapte daardoor aan de hongerwinter. Hierdoor kwamen zij de oorlog redelijk goed door, maar zij misten het persoonlijke contact met de achtergebleven familieleden.

“Sperrgebiet”
Geleidelijk werd steeds meer grondgebied tot verboden terrein verklaard. Zo was vanaf begin mei 1942 het strand niet meer toegankelijk en na 23 juni was dat ook het geval met de Boulevard.
Huib van der Maaden, leider van de Zeeverkenners, schrijft hierover in zijn oorlogslogboek:

“Om 10 uur strand en Boulevard ontruimen!
Burgemeester, Inspecteur, agenten,  motorpolitie, Duitser te paard, klink, rijkswacht, marechaussee, rijkspolitie, alles komt  ‘r aan te pas om de drukbevolkte zeekant te ontruimen.”
(De klink was de dorpsomroeper)

Maar voordat het strandgebied ontoegankelijk werd, vonden er verschillende pogingen plaats om met een klein bootje te ontsnappen naar Engeland. (Engelandvaarders)

In een later stadium werden ook de straten achter de Boulevard tot verboden gebied verklaard en werd een begin  gemaakt met de sloop van de huizen die daar stonden. Aan het eind van de oorlog waren ongeveer achthonderd woningen, hotels en pensions gesloopt.
Alleen de Oude Kerk, de Vuurbaak, Villa Allegonda en het Zeehospitium ontkwamen aan dit lot.

De Atlantikwall
De afbraak was de start van de aanleg van de Atlantikwall, een verdedigingslinie die het vasteland van Europa moest  “beschermen” tegen een invasie van de geallieerden.
Deze linie begon in het noorden van Noorwegen en eindigde in Frankrijk bij de Spaanse grens. Tienduizenden bunkers waren nodig om een sterk verdedigingssysteem te vormen.
In Katwijk werden meer dan vijftig bunkers voor kanonnen en lichtere soorten wapens gebouwd.
Op het strand bevond zich een strook waar vele honderden boomstammen in de grond waren geheid en waarop landmijnen waren geplaatst.

Langs de Boulevard werd een betonnen muur gebouwd die moest voorkomen dat tanks en andere voertuigen vanuit landingsboten het land in konden rijden.

De bouw van de verdedigingslinie werd uitgevoerd onder toezicht van de Duitse bouworganisatie Todt, die duizenden arbeiders in dienst had.
Om de grote hoeveelheden bouwmaterialen naar de bouwplaatsen te vervoeren was in het dorp en in de duinen een uitgebreid netwerk van smalsporen voor goederentreinen aangelegd.

Na de oorlog is jarenlang gewerkt om alle bunkers en bijbehorende voorzieningen te verwijderen. Een deel is onder het zand geschoven, de betonnen muur is onder de Boulevard is begraven.
Tijdens de aanleg van de parkeergarage in de zeereep was deze erfenis van het verleden nog één maal  te zien.
In het Atlantikwall Museum in Noordwijk is een aantal bunkers nog te bezichtigen.

Tip1: In de Pan van Percijn, ook wel panbos genoemd, Wasssenaarse weg 152 te Katwijk aan zee, zijn nog restanten van de Atlantikwall te zien. E bestaan uit een muur en zogenaamde asperges bedoeld als tankversperring.

Tip 2: Engelandvaarders monument aan de Boulevard te Katwijk aan zee